مراحل داوری مقالات ISC و ISI؛ راهنمای کامل از ارسال تا پذیرش نهایی مقاله علمی
مقدمه
یکی از مهم‌ترین مراحل در مسیر چاپ مقاله علمی، فرایند داوری (Peer Review) است. فرقی نمی‌کند مقاله شما برای چاپ در یک مجله نمایه‌شده در پایگاه ISC باشد یا یک ژورنال بین‌المللی در ISI؛ آنچه باعث پذیرش یا رد مقاله می‌شود، کیفیت داوری علمی و آمادگی نویسنده در پاسخ‌گویی به آن است. در این مقاله، با جزئیات کامل به بررسی مراحل داوری مقالات ISC و ISI می‌پردازیم و تفاوت‌ها و شباهت‌های آن‌ها را برایتان روشن می‌کنیم.
داوری مقاله چیست و چرا اهمیت دارد؟
داوری علمی فرآیندی است که طی آن مقاله ارسال‌شده توسط نویسنده، توسط متخصصان مستقل در همان حوزه موضوعی بررسی می‌شود تا:
کیفیت علمی مقاله تأیید شود
نوآوری، اصالت و کاربردپذیری آن بررسی گردد
اشتباهات احتمالی در تحلیل یا نگارش اصلاح شوند
مقاله به استانداردهای علمی مجله برسد
فرآیند داوری نقش اساسی در حفظ اعتبار علمی مجلات و کیفیت محتوای منتشرشده دارد.
مراحل داوری مقالات در مجلات ISC و ISI
۱. ارسال مقاله (Submission)
نویسنده مقاله خود را از طریق سامانه آنلاین یا ایمیل رسمی مجله ارسال می‌کند.
در این مرحله باید فایل اصلی مقاله، چکیده، کلیدواژه‌ها، منابع، و در برخی موارد Cover Letter نیز ضمیمه شوند.
۲. بررسی اولیه توسط سردبیر (Editorial Screening)
سردبیر بررسی می‌کند که مقاله با موضوع مجله، دستورالعمل نگارش، ساختار علمی و اصول اخلاقی مطابقت دارد یا خیر.
در صورت وجود مشکلات فنی یا ساختاری، مقاله Reject Without Review (رد بدون داوری) می‌شود.
اگر مقاله مناسب باشد، به مرحله داوری علمی ارسال خواهد شد.
۳. انتخاب داوران متخصص (Peer Reviewer Selection)
سردبیر ۲ تا ۴ داور تخصصی را از میان پژوهشگران همان حوزه علمی انتخاب می‌کند.
داوران ممکن است از همان کشور یا بین‌المللی باشند (در ISI معمولاً بین‌المللی هستند).
۴. ارسال مقاله به داوران (Peer Review Process)
داوران فرصت دارند مقاله را ظرف ۲ تا ۶ هفته (در ISC) و ۲ تا ۴ ماه یا بیشتر (در ISI) بررسی کنند.
انواع داوری رایج:
نوع داوری
توضیح
Single Blind
نویسنده نمی‌داند داور کیست، داور از نویسنده آگاه است.
Double Blind
هویت داور و نویسنده برای یکدیگر ناشناخته است.
Open Review
هویت هر دو طرف مشخص است. (کمتر رایج)
۵. اعلام نتایج داوری (Review Decision)
پس از بررسی مقاله، داور یکی از پیشنهادهای زیر را ارائه می‌دهد:
نتیجه داوری
مفهوم
Accept
مقاله بدون نیاز به تغییر، پذیرفته شده است (بسیار نادر)
Minor Revision
اصلاحات جزئی لازم است و پس از آن احتمال پذیرش زیاد است
Major Revision
نیاز به بازنویسی گسترده، بررسی مجدد پس از اصلاح
Reject
مقاله مناسب چاپ نیست و رد می‌شود
۶. اصلاح مقاله توسط نویسنده (Revision)
نویسنده موظف است اصلاحات خواسته‌شده را با دقت انجام دهد.
نامه پاسخ به داوران (Response Letter) تهیه شده و در آن تک‌تک نظرات پاسخ داده می‌شود.
فایل اصلاح‌شده مقاله مجدداً به سردبیر ارسال می‌شود.
۷. بازبینی نهایی توسط داور یا سردبیر (Re-review)
در صورت Major Revision، مقاله ممکن است دوباره برای داوری ارسال شود.
اگر اصلاحات رضایت‌بخش باشند، مقاله وارد مرحله پذیرش می‌شود.
گاهی در Minor Revision، تنها سردبیر بررسی نهایی را انجام می‌دهد.
۸. پذیرش مقاله (Final Acceptance)
پس از تأیید نهایی، مقاله پذیرش می‌شود و نویسنده نامه پذیرش رسمی دریافت می‌کند.
این نامه قابل ارائه به دانشگاه، مراکز علمی یا برای اپلای است.
مقاله پس از صفحه‌آرایی و آماده‌سازی به شماره‌های آتی مجله تخصیص داده می‌شود.
۹. چاپ و انتشار مقاله (Publication)
مقاله به صورت Online First یا همراه با شماره کامل مجله منتشر می‌شود.
در مجلات ISI و Scopus، انتشار ممکن است چند ماه بعد از پذیرش صورت گیرد.
در ISC اغلب بین ۱ تا ۳ ماه پس از پذیرش، چاپ نهایی انجام می‌شود.
تفاوت‌های داوری بین مجلات ISC و ISI
تفاوت‌ها
ISC
ISI
زمان داوری
کوتاه‌تر (۲ تا ۶ هفته)
طولانی‌تر (۲ تا ۶ ماه)
سطح سخت‌گیری
متوسط تا زیاد
بسیار بالا
زبان مقاله
فارسی و انگلیسی
عمدتاً انگلیسی
ساختار مقاله
علمی پژوهشی کلاسیک
بین‌المللی و نوآورانه
نوع داوران
اغلب داخلی
بین‌المللی و تخصصی
هزینه چاپ
رایگان یا کم
نسبتاً بالا (مخصوصاً در مجلات Q1, Q2)
نکات مهم برای موفقیت در داوری مقاله
✅ مقاله را کاملاً مطابق فرمت مجله تنظیم کنید. ✅ چکیده و مقدمه را با دقت و جذابیت بنویسید. ✅ از منابع معتبر و جدید استفاده کنید. ✅ پاسخ به داوران را با ادب، شفافیت و استناد دقیق ارائه دهید. ✅ تا جای ممکن از سرقت علمی (Plagiarism) پرهیز کنید و از نرم‌افزارهای مشابهت‌یاب استفاده کنید.
جمع‌بندی
مراحل داوری مقالات ISC و ISI فرآیندی حساس، تخصصی و گاه زمان‌بر است. درک دقیق این مراحل و آماده‌سازی علمی مناسب، نقش اساسی در پذیرش مقاله دارد. اگر مقاله‌ای ساختارمند، نوآورانه و دقیق داشته باشید و اصول داوری را رعایت کنید، احتمال موفقیت شما در پذیرش نهایی بسیار افزایش می‌یابد. انتخاب مجله مناسب، پاسخ‌گویی حرفه‌ای به داوران و اصلاح علمی دقیق، رمز موفقیت شما در چاپ مقاله خواهد بود.
