پیش فرض آماری در پایان نامه ؛ مفهوم، انواع و اهمیت بررسی در تحلیل داده‌ها
مقدمه
پیش فرض آماری یکی از مفاهیم کلیدی در تحلیل داده‌های کمی است که رعایت یا عدم رعایت آن می‌تواند به‌صورت مستقیم بر صحت نتایج تحقیق تأثیر بگذارد. بسیاری از آزمون‌های آماری مانند رگرسیون، تحلیل واریانس یا آزمون T دارای پیش فرض‌هایی هستند که باید قبل از اجرای تحلیل بررسی و تأیید شوند. در این مقاله، با مفهوم پیش فرض آماری، انواع متداول آن، روش‌های بررسی و پیامدهای نادیده‌گرفتن آن در پایان نامه آشنا می‌شویم.
پیش فرض آماری چیست؟
پیش فرض آماری به شرایط یا الزامات خاصی گفته می‌شود که برای معتبر بودن استفاده از یک آزمون آماری باید برقرار باشد. اگر این پیش فرض‌ها نادیده گرفته شوند، احتمال بروز خطا در تفسیر نتایج به‌طور چشمگیری افزایش می‌یابد.
اهمیت بررسی پیش فرض آماری
جلوگیری از تحلیل نادرست داده‌ها
تضمین اعتبار نتایج آماری
انتخاب صحیح آزمون بر اساس نوع داده و شرایط آن
افزایش دقت و قابلیت اعتماد به تفسیر نتایج
جلوگیری از رد یا تأیید اشتباه فرضیه‌ها
انواع رایج پیش فرض آماری
نرمال بودن توزیع داده‌ها
مربوط به آزمون‌هایی مانند T، ANOVA و رگرسیون
همگنی واریانس‌ها (Homogeneity of Variance)
برای مقایسه گروه‌ها لازم است
استقلال مشاهدات
داده‌های هر فرد باید مستقل از دیگری باشند
خطی بودن رابطه بین متغیرها
در تحلیل رگرسیون اهمیت دارد
عدم وجود هم‌خطی شدید (Multicollinearity)
در مدل‌های چندمتغیره مانند رگرسیون چندگانه
همسانی واریانس باقیماندهها (Homoscedasticity)
یکی دیگر از پیش فرض‌های رگرسیون
روش‌های بررسی پیش فرض آماری
آزمون شاپیرو-ویلک یا کولموگروف-اسمیرنوف برای نرمال بودن
Levene’s Test یا آزمون Bartlett برای همگنی واریانس‌ها
ضریب همبستگی پیرسون و نمودار پراکنش برای خطی بودن
VIF و Tolerance برای بررسی هم‌خطی
نمودار باقیماندهها (Residual Plot) برای بررسی همسانی واریانس
ابزارهایی مانند SPSS، AMOS، SmartPLS و R این قابلیت‌ها را در اختیار پژوهشگر قرار می‌دهند.
استفاده از آزمون‌های ناپارامتریک مانند من‌ویتنی، کروسکال والیس، ویلکاکسون
تبدیل داده‌ها برای نزدیک شدن به توزیع نرمال
حذف داده‌های پرت یا بررسی دوباره ابزار گردآوری داده
استفاده از مدل‌های ربوست یا مقاوم در برابر نقض پیش فرض‌ها
جمع‌بندی
پیش فرض آماری بنیان استفاده صحیح از ابزارهای تحلیل آماری است. بررسی این پیش فرض‌ها نه‌تنها اعتبار علمی پایان نامه را افزایش می‌دهد، بلکه از بروز خطاهای تحلیلی جلوگیری می‌کند. یک تحلیل آماری حرفه‌ای بدون توجه به پیش فرض‌ها، همچون بنایی استوار بر شن. پس پیش از اجرای آزمون‌ها، حتماً پیش فرض‌های آماری را دقیق بررسی کنید.
